Kim Geurtjens (Promovenda Criminologie, Maastricht University) & Teun van Ruitenburg (Promovendus Criminologie, Erasmus Universiteit Rotterdam).

In november 2016 kondigde het Openbaar Ministerie (OM) aan een civiele procedure in voorbereiding te hebben tegen de Bandidos Motorcycle Club (MC). Op grond van boek 10 artikel 122 en boek 2 artikel 20 van het Burgerlijk Wetboek, doet het OM een poging om zowel de wereldwijde als de Nederlandse afdeling van de Bandidos MC te verbieden. Deze zaak is op dinsdag 3 en vrijdag 6 oktober 2017 mondeling behandeld door de rechtbank in Utrecht. Beide auteurs waren op de twee zittingsdagen aanwezig en doen in deze blog verslag van deze civiele zaak.

Het cultiveren van geweld
Het OM ziet zich genoodzaakt een verzoek tot verbod van de Bandidos MC bij de rechter neer te leggen wegens “werkzaamheden in strijd met de openbare orde”. De Bandidos MC wordt samen met verschillende andere MC’s door de overheid betiteld als een zogenaamde ‘Outlaw Motorcycle Gang’ (omdat wij hier in het bijzonder ingaan op de visie en bewoordingen van het OM, zullen wij in deze blog ook de term ‘Outlaw Motorcycle Gang’ of ‘OMCG’ hanteren). Van belang hierbij is volgens het OM dat Bandidos leden in zowel binnen- als buitenland verantwoordelijk zijn voor verschillende gewelddadige strafbare feiten en vormen van georganiseerde criminaliteit. Een centraal element in het betoog van de officier van Justitie, zo bleek in het bijzonder tijdens de zitting op 3 oktober jl., vormt de ‘expect no mercy’-patch. Deze patch kan – volgens de lezing van het OM – verdiend worden door uitzonderlijk geweld te plegen tegen een lid van een vijandige OMCG,  met soms de dood tot gevolg. Als “beloning” voor dit gewelddadig optreden krijgen sommige leden de ‘expect no mercy’-patch, die zij vervolgens op hun ‘colours’ (leren vesten) mogen bevestigen.

Het op deze manier “doen plegen, uitlokken en stimuleren” van geweld is het OM een doorn in het oog. Het geeft immers een verkeerd signaal af als je in aanzien promoveert wanneer je je op een geweldadige manier inzet voor de club. Het laat bovendien zien dat geweld binnen de club gezien wordt als iets dat normaal is. Het bestaan van een dergelijke beloningsconstructie zou voor het OM alleen al voldoende reden zijn om de club te verbieden. Als voorbeeld beschrijft de officier van Justitie een voorval rondom de Duitse Bandido Rudi Heinz Elten, ofwel ‘Eschli’, die binnen de OMCG-wereld bekend stond als zeer gewelddadig. Op 8 oktober 2009 zou hij de provocatie van een Hells Angel in Duisburg met de dood moeten bekopen. Eschli kreeg postuum de ‘expect no mercy’-patch, omdat hij niet van de situatie zou zijn weggevlucht maar juist bleef staan.

“Het op deze manier “doen plegen, uitlokken en stimuleren” van geweld is het OM een doorn in het oog”

De verweerders kunnen zich echter niet vinden in deze uitleg. Zo legt de advocaat van de Bandidos uit dat de  ‘expect no mercy’-patch enkel aantoont dat een lid “geleden” heeft voor zijn club. Dit kan zijn op persoonlijk vlak, maar ook op sociaal of financieel gebied. Denk bijvoorbeeld aan de situatie waarbij een lid lange tijd in de gevangenis heeft gezeten, of veel geld heeft verloren door lange juridische procedures. De letterlijke betekenis van ‘expect no mercy’ zou dan ook geen betrekking hebben op het misgunnen van genade door Bandidos leden zelf, maar op het idee dat Bandidos leden juist geen genade verwachten van anderen. Niet van andere OMCGs, maar ook niet van de overheid.

Het OM vindt deze uitleg “ongeloofwaardig” en reageert door te stellen dat de Bandidos MC in een “slachtofferrol” probeert te kruipen. Deze uitleg zou bovendien niet passen bij een andere slogan van de club: “God forgives, Bandidos don’t”. Tegelijkertijd werd tijdens de zitting duidelijk dat er tot op heden in Nederland nog geen Nederlands Bandidos lid met deze patch rondloopt. Er bestaat schijnbaar een hoge drempel om deze te verdienen, zo stelt het OM. Wellicht hadden de Nederlandse Bandidos, om zo’n felbegeerde patch te behalen, harder moeten optreden tegen enkele aanslagen op hun woningen in 2014 in het Limburgse Nieuwstadt. Of, zo vervolgt het OM, hadden de betrokken leden bij de vechtpartij in Sittard in mei 2015 niet weg moeten rennen voor de geloste schoten uit het café Dug Out. Hoe het ook zij, het OM vraagt zich hardop af hoe lang het nog duurt voordat het eerste Nederlandse lid met een ‘expect no mercy’-patch rondloopt. Het is echter niet van plan om dit moment rustig af te wachten. Uiteenlopende incidenten in Nederland en het buitenland,  tezamen met de intimiderende en gewelddadige verschijning, rechtvaardigt een algeheel verbod van de Bandidos MC: “De overheid hoort de burger te beschermen. De vrijheid van vereniging houdt op waar de aansporing en uitvoering van strafbare feiten begint”, aldus het OM.

“De overheid hoort de burger te beschermen. De vrijheid van vereniging houdt op waar de aansporing en uitvoering van strafbare feiten begint”

De signaalfunctie van een verbod
Ongeacht de werkelijke betekenis van de ‘expect no mercy’-patch, is het al met al wel duidelijk dat de Bandidos MC inderdaad geen genade van de overheid hoeft te verwachten. De civiele zaak waarover de rechtbank zich momenteel buigt, vormt namelijk slechts één schakel in de aanpak van de Bandidos MC. Parallel aan deze civiele procedure loopt ook een grootschalig strafrechtelijk onderzoek naar de individuele leden van de Bandidos MC. In deze strafrechtelijke zaak staat een groot aantal Bandidos leden terecht voor onder meer deelneming aan een criminele organisatie (art. 140 sr.), witwassen, afpersing, het overtreden van de Wet Wapens en Munitie en drugsgerelateerde delicten. Mocht de huidige poging om de Bandidos MC te verbieden niet slagen, kan het OM in de toekomst mogelijk ook een beroep doen op een nieuwe wet (bestuurlijk verbod). Uit het regeerakkoord (pagina vier) dat deze week is verschenen blijkt in ieder geval de stellige overtuiging dat er een verbod op ‘Outlaw Motorcycle Gangs’ komt.

Waar de ‘expect no mercy’-patch symbool staat voor het normaliseren van geweld, geeft het OM op haar beurt aan dat een mogelijk civiel verbod functioneert als een signaal naar de Bandidos MC en de samenleving als geheel. Namelijk dat een club die als eenheid naar buiten treedt en daarbij gewelddadig gedrag cultiveert, in onze samenleving niet kan en moet worden geaccepteerd.

‘Expect no mercy’: de uitspraak van de rechtbank Utrecht volgt naar verwachting op 20 december 2017.

 Een identieke versie van deze blog is op 12 oktober 2017 ook verschenen op www.crimeur.nl
 Gepubliceerd op Law Blogs Maastricht