Is a ban on outlaw motorcycle clubs effective?

by: in Law
Motor Bikes © Jans Canon

In Germany, various chapters of outlaw motorcycle gangs have been prohibited over the last decades. The Netherlands are currently working on a case to effectuate a ban. However, the effectiveness of a ban to tackle (organised) outlaw biker crime remains to be seen. This blog is only available in Dutch.

Motorclubs als de Hells Angels worden tegenwoordig geassocieerd met enerzijds verstoringen van de openbare orde (denk aan openbaar dronkenschap, intimiderende aanwezigheid en eenvoudige mishandeling) en anderzijds grensoverschrijdende, georganiseerde criminaliteit (zoals drug-, wapen-, en mensenhandel). Daarom worden zij door overheden vaak aangeduid als criminele motorclubs of outlaw motorcycle gangs.

In Duitsland kunnen verenigingen binnen een deelstaat, waarvan de doelstellingen en activiteiten in strijd zijn met het strafrecht, de grondwettelijke orde of tegen het vreedzaam samenleven van naties, worden verboden door de minister van Binnenlandse Zaken van de betreffende deelstaat. Na zo'n verbodsbepaling kan onder andere het verenigingsvermogen in beslag worden genomen; niet-naleving van het verbod kan strafrechtelijk worden gesanctioneerd. 

In Nederland kan een vereniging waarvan de werkzaamheid in strijd is met de openbare orde, op verzoek van het Openbaar Ministerie door de rechtbank worden verboden. Eerdere pogingen om op deze manier Hells Angels chapters (lokale afdelingen) te verbieden, zijn echter gestrand. Volgens de rechterlijke macht bleek uit de aangedragen feiten - waaronder intimidatie, drugs, wapens en onverklaarbare geldstromen - niet dat in georganiseerd verband en op grote schaal strafbare feiten werden gepleegd die dermate ernstig waren, dat dit een verbod rechtvaardigde. Bovendien werd benadrukt dat het recht op vereniging een groot goed is binnen een democratische samenleving, dat slechts in uitzonderlijke gevallen beperkt mag worden. In november 2016 heeft het Openbaar Ministerie de rechtbank in Utrecht verzocht om de Bandidos te verbieden.

Waar de Nederlandse rechter het belang van het verenigingsrecht in eerdere zaken heeft benadrukt, heeft de Duitse Bondsdag in januari 2017 juist de Verenigingswet  verscherpt om te voorkomen dat het recht op vereniging misbruikt wordt. De wijziging voorziet in een verbod op het gebruik van clubsymbolen die gerelateerd zijn aan een club die reeds verboden is verklaard .

In Duitsland zijn recentelijk in 2012 en 2015 respectievelijk de Bandidos uit Aken, de Hells Angels uit Keulen en hun verscheidene supportclubs (ondersteunende clubs die ondergeschikt zijn aan een prominente club) verboden. Daarnaast is in 2015 het eerste landelijke verbod voor een gehele motorclub uitgevaardigd, namelijk de uit Nederland afkomstige motorclub Satudarah. Maar helpt een verbod wel in de strijd tegen criminele motorclubs?

In Duitsland wordt door leden van verboden motorclubs in sommige gevallen simpelweg van club gewisseld. Of een supportclub neemt het roer over wanneer de prominente club wegvalt. Daarnaast zullen leden van verboden motorclubs die niet overstappen, niet langer aan hun groepssymbolen herkenbaar zijn voor politie en justitie. Dit is met name problematisch met betrekking tot leden die zich bezighouden met georganiseerde criminaliteit. Vermoedt wordt dat zij verder ondergronds zullen gaan. Daarnaast wordt gevreesd voor verplaatsing van criminele activiteiten.

Voorstanders wijzen daarentegen juist op de mogelijkheden die een verbod zou kunnen bieden ten aanzien van het sluiten van clubhuizen, de aanpak van individuele leden en het verbieden van groepssymbolen. Hiermee zou vooral de handhaving van de openbare orde en veiligheid gebaat zijn, daar het aanzien van de (verboden) club in de vorm van groepssymbolen niet meer aangewend zou kunnen worden als middel van intimidatie. Bovendien geeft het een duidelijk signaal af: criminele motorclubs worden niet getolereerd.

Kortom, een verbod op criminele motorbendes biedt wellicht aanknopingspunten ten aanzien van de openbare orde problematiek, maar het zal waarschijnlijk weinig veranderen aan de betrokkenheid van criminele clubleden binnen de georganiseerde criminaliteit.