Hoogleraar psychiatrie: ‘We hebben nog geen idee wat de pandemie met ons leven doet’

Je kunt niet een hele groep even opzij zetten ten gunste van een andere, zegt Thérèse van Amelsvoort. De hoogleraar psychiatrie aan de Universiteit Maastricht heeft moeite met de discussie over ouderen die wat langer thuis zouden moeten blijven om ruimte te geven aan jongere generaties. Alsof thuisblijven voor ouderen minder erg zou zijn dan voor jongeren. Maar is dat ook zo?

Van Amelsvoort: “Inderdaad; is dat ook zo? Voor sommigen wel, voor anderen niet. Er zijn ouderen die de deur nog niet uitkomen, en er zijn ouderen die lustig reizen. Wie zijn wij om zo’n beslissing te nemen voor een hele groep? Er zijn individuele verschillen, en daaraan moet je recht doen.”

We weten heel veel nog niet, benadrukt Van Amelsvoort. Ze leidt de Nederlandse tak van een wereldwijd onderzoek naar de gevolgen van de pandemie en van de lockdownmaatregelen op lichamelijke en geestelijke gezondheid. Enkele honderden onderzoekers in meer dan 35 landen werken aan het project, dat – in een alliteratie op de naam van de virale aandoening – COH-FIT is gedoopt.

Psychisch welbevinden

Mensen wereldwijd worden uitgenodigd online een vragenlijst in te vullen over hun ervaringen in deze pandemie. De hoogleraar psychiatrie hoopt van harte dat ook in Nederland voldoende mensen dat zullen doen om statistisch verantwoord onderzoek mogelijk te maken. De vragenlijst is te vinden op COH-FIT.com.

Van Amelsvoort hoopt dat het project zicht kan geven op de invloed van de coronacrisis op psychisch welbevinden en kwaliteit van leven. Want dat is haar wetenschap. “En ik ben erg benieuwd naar de verschillen tussen landen. Het verloop van de epidemie en de genomen maatregelen verschillen tussen landen, maar ook hoe mensen ermee omgaan. In het ene land lopen mensen zonder problemen de hele dag met mondkapjes, in het andere land laait er discussie op.”

Denk niet meteen dat er heel duidelijke patronen uit zullen komen, waarschuwt de onderzoekster: “We weten in de psychiatrie dat isolatie en een gebrek aan sociale contacten ernstige effecten kunnen hebben. Ze kunnen leiden tot eenzaamheid, depressie, angsten. Maar het is moeilijk te zeggen of en wanneer dat zal gebeuren. Ik zie het in mijn praktijk: er zijn ook patiënten die de lockdown heel prettig vonden. Dat was voor hen een periode van rust, weinig stress, van niet alles moeten en het was overzichtelijk.”

In haar psychiatrische praktijk kan Van Amelsvoort haar patiënten nu weer lijfelijk ontmoeten. Maar niet iedereen wil dat. “Veel patiënten zie ik nu weer, tot hun opluchting. Maar anderen willen geen risico nemen en kiezen voor de telefoon of beeldbellen. En sommigen hebben me laten weten dat ze mijn hulp niet meer nodig hebben; ze kunnen het zelf.”

Er wordt al veel gepubliceerd over de psychische en sociale gevolgen van de pandemie, maar het is vooral opinie, zegt Van Amelsvoort. Degelijk empirisch onderzoek, zoals COH-FIT moet worden, is nog nauwelijks gepubliceerd. “Er is te veel opinie, er wordt van alles geroepen, ook op tv. Wéten doen we eigenlijk heel weinig.”

“Het kost virologen veel tijd en moeite om uit te vinden hoe dit virus zich precies gedraagt. En het kost ons veel tijd en moeite om te ontdekken wat het met ons welbevinden doet. Natuurlijk, de mens is een sociaal dier. Telefoon en sociale media kunnen in veel behoeften voorzien, maar ze kunnen fysiek contact niet vervangen. Dus die anderhalve meter is lastig. Maar wat die gedwongen afstand op langere termijn met ons leven doet, weten we nog niet.”

Lees ook:

Dankzij de thuistest hoeft mevrouw Van Schijndel zich niet dagenlang op te sluiten

De 84-jarige Regine van Schijndel-Swinkels uit Roosendaal heeft geen corona. Dat weet ze dankzij een thuistest die TWB Thuiszorg bij haar uitvoerde.