Pas bij 60 euro per pakje wil de roker stoppen
Geld speelt nauwelijks een rol voor de verslaafde roker. Toch trekt de antirooklobby aan de bel nu de geplande accijnsverhoging niet door dreigt te gaan.
De Nederlandse rokers hebben veel voor hun verslaving over. Alleen een forse prijsverhoging kan hen ertoe bewegen te stoppen met roken. De helft van de rokers gaat volgens onderzoek pas overstag als een pakje meer dan 60 euro kost. Bij 12 euro drukt 10 procent zijn laatste sigaret uit.
Maar voorlopig hebben ze niets te vrezen. De in het preventieakkoord afgesproken accijnsverhoging is niet opgenomen in het Belastingplan 2022. Het demissionaire kabinet heeft de kwestie doorgeschoven naar de nieuwe regering. Drie gezondheidsfondsen, KWF, Hartstichting en Longfonds, samen de initiatiefnemers van de Rookvrije Generatie, roepen de politiek op dat alsnog te doen. Dit moet vóór 31 december zijn geregeld. “Het mag niet zo zijn dat de trage kabinetsformatie een bom legt onder deze urgente maatregel”, schrijven ze in een persbericht.
Achter hun oren te krabben
Onderzoekers van de Universiteit Maastricht vroegen ruim 1500 rokers bij acht verschillende prijzen hoeveel sigaretten zij per dag zouden roken. Die prijzen lagen tussen 0 en 6 euro per sigaret. Dat is nu gemiddeld 36 cent. Kleine prijsverhogingen namen de meeste rokers hooguit morrend voor lief. Maar bij tussen 2 en 3,50 euro per sigaret begonnen ze achter hun oren te krabben en zeiden ze dat ze zouden stoppen.
“We hebben bewust voor deze manier van ondervragen gekozen”, zegt Cloé Geboers. “Als je direct vraagt bij welke prijs de grens ligt, krijg je sociaal wenselijke antwoorden. Dan noemen ze een heel hoge prijs - ‘zo makkelijk krijg je mij niet van het roken af’ - of juist een lage prijs.”
Het onderzoek dat is gepubliceerd in het vakblad Nicotine & Tobacco Research, is net voor de coronacrisis afgenomen waardoor een goede nameting niet meer mogelijk was. Geboers: “Maar in de Verenigde Staten en Nieuw-Zeeland is dat wel gedaan en daar bleken de antwoorden goed overeen te komen met het gedrag toen kort na het onderzoek de accijnzen omhoog gingen.”
In Nederland nog heel betaalbaar
Het onderzoek laat zien dat de Nederlandse roker bereid is een hoge prijs te betalen. Geboers duidt het net iets anders. “Onze resultaten maken zichtbaar hoe verslaafd de rokers zijn én dat de sigaret in Nederland nog heel betaalbaar is. Omgerekend naar het besteedbaar inkomen zijn sigaretten in de meeste landen veel duurder.” In het Verenigd Koninkrijk betaal je ruim 14 euro voor een pakje, in Australië zelfs 26 euro. In die landen roken volgens haar beduidend minder mensen.
In april 2020 ging de prijs in Nederland 1 euro omhoog, begin dit jaar kwam er 12 cent bij. Als het aan Geboers ligt, komt er komend jaar weer zeker een euro bij. En in 2023 nog eens, zodat het doel van het Nationaal Preventieakkoord, 10 euro per pakje, wordt bereikt. Gezien de uitkomsten van haar onderzoek, lijkt dat niet veel indruk op de rokers te maken, maar ze denkt dat het gaat helpen.
Uit onderzoek van het RIVM bleek dat na de verhoging in 2020 11 procent van de rokers is gestopt. “Vooral mensen met een lager inkomen en een lage mate van nicotineverslaving zijn prijsgevoelig. Jongeren zijn vaak nog minder verslaafd, en kunnen daardoor ook gevoeliger zijn voor prijsveranderingen. De hogere prijs voorkomt ook dat sommige kinderen beginnen met roken. Overigens blijft het belangrijk om accijnsverhogingen te combineren met andere maatregelen, bijvoorbeeld het vergoeden van cursussen stoppen-met-roken.”
Lees ook:
Het kabinet wilde Nederland van de vette hap, drankzucht en roken afkrijgen
Nederland gezond krijgen: dat was het doel van het Nationale Preventieakkoord in 2018. Dat gaat, twee jaar later, nog bepaald niet vlot genoeg, blijkt uit RIVM-onderzoek.